Ekolojik Yanılgı

Ekolojik Yanılgı, halk sağlığında çok sık kullandığımız bir araştırma türü olan ekolojik araştırmalarda dikkat edilmez ise kolaylıkla ortaya çıkabilen bir hata türüdür. Ekolojik Yanılgı şöyle ortaya çıkar; ekolojik araştırmalar yöntemi itibari ile toplum grupları üzerinde yapılan araştırmalardır. Yani bireyler, haneler, birimler üzerinde değil; örneğin yerleşim yerleri üzerinde yapılır. Birimimiz bir kasabadır, bir köy halkıdır, bir şehir halkıdır. Dolayısıyla bazı etkene maruziyetlerin bireysel düzeyde maruziyeti değil de; toplumsal düzeyde maruziyeti incelenir.

Örneğin; Türkiye’de hava kirliliğinin en az olduğu ya da havasının en temiz, en güzel kabul edildiği Datça İlçesi ile hava kirliliğinin çok fazla olduğu Gebze ilçesinde ölüm nedenleri ile ilgili bir araştırma yapılsa büyük olasılıkla Kronik Obstrüktif akciğer Hastalıklarına bağlı ölümlerin Datça ilçesinde Gebze ilçesine göre daha fazla görüldüğü ortaya çıkacaktır. Kronik Obstrüktif Akciğer Hastalıklar (KOAH), büyük oranda kirli havaya maruziyete, kirli havayla karşılaşmaya, sigara içimine vs bağlı ortaya çıkar. Akciğere kirleticiyle dolu havanın girmesiyle ortaya çıkan kronik bozukluklar olduğu hâlde bunun Datça gibi deniz havasına sahip bir bölgede görülmesinin nedeni Ekolojik Yanılgı sonucu olacaktır. Bu yanılgının nasıl olduğunu şöyle açıklamak gerekir: Örneğin, Gebze’de genellikle sanayi bulunduğu ve genelde çalışan insanlar orada yaşadığı için ve sanayide yaşayan insanlar hele hele ağır ve tehlikeli işlerde çalışan insanlar sağlık açısından ciddi, ayrıntılı bir fizik muayeneden geçip sağlıklı olanlar endüstride çalışmaya, işçi olmaya kabul edildiği ve sağlıksız olanlar iş bulamadığı için sağlıksız olanlar bu bölgede büyük olasılıkla yaşamıyor olacaktır. Öte yandan bu bölgede uzun süre yaşayıp da emekliye hak kazanmış, her türlü kirleticiyle karşı karşıya kalmış ve temiz hava açlığı, temiz hava arayışı içinde olan kişiler emekliliklerini büyük olasılıkla sahilde, deniz havası olan bir yerde geçirmeyi planlayacak, hayal edecek ve örneğin Datça’ya yerleşeceklerdir. Datça’daki yaşayanlar üzerinde araştırma yaptığımızda bunların bireysel maruziyetini yani geçmişte ne tür kirleticilerle karşılaştığını ihmal etmiş olacağımızdan hatalı bir sonuç olarak oradaki kişilerin KOAH nedeniyle daha fazla ölmelerini, oradaki temiz havaya bağlama riskiyle karşı karşıya kalmış olacağız.