Ergonomi

Ergonomi, “iş bilim” anlamına gelen bir şemsiye bilimdir. İnsanlar ile yaptıkları iş arasındaki uyumu inceleyen bilim dalının adıdır. Bu bilimin altında çeşitli alanlar vardır. Yani ergonomi başka bilim alanlarından yararlanarak işlevini görür. Bu bilim alanları: Bilişsel Ergonomi, Antropometri, İş Fizyolojisi ve Biyomekanik’tir.

Bilişsel ergonomi; iş ortamında stresi azaltma amacıyla alınması gereken mühendislik önlemlerini içerir. Diğer adıyla mühendislik psikolojisi’dir. Yani iş ortamındaki uyarılar, tanımlamalar, yönlendirmeler, bilişsel fonksiyonlara yönelik düzenlemeler, iş stresini azaltıcı, iş kazalarını azaltmak amacıyla yapılan bu düzenlemeler bilişsel ergonomi olarak bilinir.

İş Fizyolojisi ise; işin insan fizyolojisi ile uyumlusu olması amacını güder. Yani insan fizyolojisine en uygun sıcaklık, basınç, titreşim, gürültü vs. gibi iş ortamında var olan sağlığı tehlikeye sokabilecek etkenlerin insan fizyolojisine uygun şekilde tasarlanmasını amaçlar.

Biyomekanik ise; kas-iskelet sisteminin yük altında bir takım hareketleri yaparken eğilip bükülme sırasında zarar görmesini önleme amacıyla devreye giren bir bilim alanıdır. Biyomekanik bilimindeki bulgulardan ergonomi bu amaçla yararlanır.

Antropometri ise; insan bedeninin tüm ölçülerine verilen isimdir. İnsanın boyu, kol çevresi, baş çevresi, burun uzunluğu, alın genişliği, göbek çevresi, göğüs çevresi gibi tüm vücut ölçüleri antropometrik ölçümler olarak adlandırılır. Antropometrik ölçümler konusunda belirli standartlar geliştirilerek insan vücuduna en uygun araç-gereç, cihaz tasarımı yapılması mümkün olur.

Ergonomi günlük hayatımızın her yerinde damgasını görebileceğimiz bir bilim dalıdır. Örneğin; bir masada otururken masanın ortalama insan vücut ölçülerine uygun olması, sandalyenin de buna uygun olması ve insan oturduğu zaman masanın, ne kollarını yukarı kaldırmasını gerektirecek kadar yukarıda ne de belini bükmesine neden olacak kadar aşağıda olmaması gerekir. Bu ergonomi biliminin saptadığı ölçümle belirlenmiş bir yüksekliktir. Keza sandalyenin yüksekliği de ortalama insan vücut ölçülerine göre saptanmış bir yüksekliktir. Oturan ortalama bir kimsenin ayakları havada da kalmaz yerlerde de sürünmez ya da uzatma gereği duyulmaz. Ya da bilgisayar kullanırken klavyedeki harflerin yerleştirilmesi ergonomi biliminin bir tasarımı sonucudur. Bir makasta; parmakların geçtiği yerlerin birisinin küçük olması, kıvrımlarının belirlenmiş olması yine ergonominin tasarladığı bir iştir.

İş yapmak amacıyla kullandığımız her türlü materyal ergonomi biliminin verileri ve yöntemleri ışığında tasarlandığı takdirde bizim işimizi kolaylaştırır. Ergonomi bilimi devrede değilse işimizi zorlaştırır. Zorlaştırmak bir yana ciddi sağlık sorunlarına yol açar. O nedenle de ergonomi; halk sağlığında, işçi sağlığında yeri çok önemli olan bir bilim dalıdır.