Normal

Tıpta, Halk sağlığında hatta günlük hayatta Normal kavramı genellikle hiç düşünmeden kullandığımız bir kavramdır. Tıbbi Normal’lere baktığımız zaman boyun normali, kilonun, ağırlığın normali, kandaki kolesterolün, kandaki hemeoglobinin, kan basıncının normal değeri…

Bu Normal’leri kim ölçtü, ne zaman, nasıl belirledi? Ruhsal durumun Normal’i; kim buna nasıl karar veriyor? Nelere bakarak karar veriyor? Bir hastalık ile ilgili bulgular… Normal’ine kim karar veriyor? Doktorlar neye dayanarak Normal’i belirliyor, Anormal’den nasıl ayırıyor? Laboratuar tetkiklerinde Normal nasıl belirleniyor? Bunlar insanın aklına gelmeyen ama gelince de insanın cevabını bulmakta zorlandığı sorular.

Sağlık bilimlerindeki Normal’i epidemiyolojik ve istatistik olarak şu şekilde tanımlıyoruz: Farklı yöntemlerimiz var, istatiksel olarak en sık kullanılan yöntem; Çan eğrisi yöntemi. Sağlıklı bir toplumda Normal’ini bulmak istediğimiz herhangi bir özelliği ölçüyoruz; bu özellik olabilir kan basıncı, boy, ağırlık, hemoglobin değeri, kandaki herhangi bir biyokimyasal madde olabilir, belli bir örnek büyüklüğünde ölçtükten sonra ölçtüğümüz değerleri grafiğe döküyoruz, grafikte bir çan eğrisi çıkıyor, çan eğrisinin iki ucundaki %2,5 luk alan ya da ortalama +/- 2 standart sapma sınırları içinde kalan alan Normal oluyor. 2,5 iki yanda kalan alanlar Anormal oluyor. %95 arada kalanlar Normal ya da standart sapma yöntemiyle hesaplarsak; ortalama +/- 2 standart sapma sınırları içinde kalanlar Normal dışındakiler Anormal oluyor.

Bir başka yöntem Terapötik Yöntem diyoruz; tıbbi açıdan tedavi gerektiren durumlar Anormal ;tedavi gerektirmeyen durumlar Normal kabul ediliyor. Bunu değerlendirirken de risk faktörlerinin varlığına bakıyoruz. Bazen risk faktörlerinin belli sayıda ya da belli dozun üstünde olması kişinin Normal sınırlardan çıkıp Anormal sınırlara gitmeye başladığını gösteriyor. Dolayısıyla risk faktörü ayrı bir yöntem.

Bir diğer yöntem: Kültürel yönden değerlendirme yöntemi. Kültürel yönden Normal toplumdan topluma hatta aynı toplumda zamandan zamana değişebiliyor. Mesela Beden Kitle İndeksi açısından bizim toplumumuzda 30’un üstünde Beden Kitle İndeksine sahip kişi bizde ve bütün Batı toplumlarında obez kabul edilirken ve bu tedavi gerektiren bir durum olarak kabul edilirken Moritanya’da özellikle kadınlar için obez olmak tercih edilen, Normal bir durum. Eğer youtube’a girip Moritanya kadınları diye izlerseniz orada kadınları genç kızlıktan hatta çocukluktan itibaren kilolu yapmak için ailelerin ne zorluklara katlandığını hayretle görebilirsiniz. Örneğin; toplumumuzda diş çürüğünün olması benim gençliğimde Normal’di. Diş hekimlerinin bile ağzında çürük dişinin, eksik dişinin olması Normal’di. Diş ipi? kullanma alışkanlığı yoktu bizde bu nedenle ağız diş sağlığı problemleri Normal kabul edilirdi. Ama şimdi değil artık.

Normal’i belirlemenin en kesin ve doğru yolu da; Prediktif Değer yani öngörü değeri hesaplama yöntemidir.