Risk

Sağlık bilimleri ve tıpta nedensellik ilişkisi bugünkü paradigmaya göre açıklanması zor olan, tanımlanması zor olan bir ilişki olduğu için bunu yerine, nedensellik yerine risk hesapları ile konuşmayı tercih ederiz. Risk hesapları deyince aklımıza gelen başlıca riskler; relatif risk, tahmini relatif risk ve atfedilen risk hesaplarıdır. Relatif risk hesabı kohort araştırmaları dediğimiz izlem araştırmalarında hesaplanır. Kohort araştırmalarında herhangi bir hastalık etkeniyle karşılaşan grupta ortaya çıkan hastalık insidansıyla karşılaşmayan grupta ortaya çıkan hastalık insidansını hesaplarız. Ve bunları oranlarız. Etkenle karşılaşan grupta ortaya çıkan hastalık insidansını etkenle karşılaşmayan gruptaki hastalık insidansına böleriz. Bölüm sonucu ortaya çıkan değer bir risk katsayısıdır. Bunun adı relatif risktir. Örneğin sigara içenlerde akciğer kanseri görülme insidansı içmeyenlerinkinin 2 katı çıkmış ise bir çalışmada bunu anlama relatif risk 2 demektir. Tahmini relatif risk ise vaka kontrol araştırmalarda yani retrospektif araştırmalarda hesaplanan bir risktir. Gene akciğer kanseri ile sigara içenler arasındaki ilişkiyi vaka kontrol araştırmalarında tanımlarken eğer akciğer kanseri olanların geriye dönük olarak sigara içme oranlarına baktığımızda ve bunları birbirine oranladığımızda akciğer kanseri olanlar arasında sigara içme sıklığı akciğer kanseri olmayanların iki katı çıkmış ise bu durumda deriz ki akciğer kanserinin oluşumunda sigara için tahmini relatif risk 2 bulunmuştur deriz. Yani geçmişte sigara içenlerin akciğer kanserine yakalanma riski sigara içmemiş olan kişilere kıyasla tahminen 2 kattır. Peki birisinde relatif risk diğerinde tahmini relatif risk dememizin nedeni nedir? Kohort araştırmaları prospektif yani ileriye yönelik olarak tasarlanmış araştırmalar olduğu için kontrolü araştırmacının elindedir. Ve elde edilen verilerin güvenirliği retrospektif araştırmalara göre daha fazladır. Bu yüzden relatif risk hesabı yapmış oluruz.