Ahlaki Tehlike

Sağlık sektöründe hizmetlerin sunumu ve kullanımı sırasında sunucular ile hizmeti alıcılar arasında var olan bilgi asimetrisinden kaynaklanan nedenlerle hizmetlerin suistimal edilmesinin ortaya çıkardığı önemli sorunlardan biri Ahlaki Tehlikeler’dir. Özellikle sigorta sistemi yani sağlık güvence sisteminin kötüye kullanımı ile ilgili bir sorundur. Örneğin; Ahlaki Tehlike sorunu hem hizmeti sunanlar tarafından hem de hizmeti alanlar tarafından söz konusu yapılabilir. Örneğin;kendisinin sigortalı olduğunu, sigortasının da her şeyi karşıladığını bilen bir vatandaş canı sıkıldığı her zamanda sağlık kuruluşuna başvurup istediği doktora -hele doktor seçme özgürlüğü var ise yani sağlık güvencesi ona o hakkı veriyor ise- doktor doktor, hastane hastane dolaşıp sistemi kötüye kullanabilir, öte yandan hastasına vereceği her hizmet karşılığında sigortadan, sistemden ayrı para alacağını bilen bir hekim ya da sağlık kuruluşu da kendisine başvuran hastadan gerekli gereksiz tüm tetkikleri isteyip gerekli gereksiz pek çok öneriler ve uygulamalarda bulunarak daha fazla para kazanma yoluna gittiğinde Ahlaki Tehlike gerçekleşmiş olur. her iki taraf için de söz konusu olan bu tehlike; sağlık hizmetlerinin piyasa koşullarına bırakıldığı, denetlenmediği piyasa ekonomilerinde çok rastlanan, çok görülen bir sorundur. 10-15 yıl önce Almanya Sağlık Sistemi’nde sağlık sigortası; sigortalıların aldığı hizmet için hizmeti sunanlara parça başına ödeme yaptığı için hizmeti sunanlar parça sayısını fazla göstererek sigortadan daha fazla para alma yoluna gitmekteydi. Öte yandan özellikle Almanya’da bulunan yabancı işçilerde bu sağlık sistemine de yabancı oldukları için dolayısıyla bu sigorta anlayışına uygun bir kültüre sahip olmadıkları, buna uygun etik davranışlar geliştiremedikleri için bunlar da sistemi kötüye kullanma eğilimindeydi ve şöyle bir ahlaki tehlike sorunu yaşanmakta idi; işçiler hasta olmadan, sağlıklı oldukları durumlarda da aile hekimlerine işyeri hekimlerine başvurur ve reçete alır bunun karşılığında hekimlerinin sigortadan daha fazla para çekmelerini sağlarken hekimler de bunun karşılığında onlara istedikleri her türlü ilacı yazar ya da fazladan istirahat raporu verir, onlar da sistemi başka şekilde suistimal ederlerdi. Bu bir süre sonra Alman Sağlık Sistemi’ni çok ciddi sorunlara sevk ettiği için bu konuda düzenlemeler yapılması gerekti ve ciddi önlemler alınması gerekti. Tabi bu tür uygulamalar dünyanın her yerinde özellikle sosyal sigorta ve hele özel sigorta söz konusu olduğu yerlerde yaşandığı için sigorta deneyimi olan ülkelerde bu yaşanan Ahlaki Tehlike sorunlarına karşı geliştirilen sübab mekanizmaları, kompanse edici mekanizmalar, önleyici önlemler çok geliştiği için artık bu sistemleri yeniden kullanmakta olan ülkelerde ya da ilk kez kullanmakta olan ülkelerde bu tehlikeleri kontrol etmek,denetim altında almak daha kolaydır ancak dediğim gibi Ahlaki Tehlike konusunda her zaman dikkatli olmak gerekir.