Kaba Doğum ve Kaba Ölüm Hızları

Kaba Doğum Hızı; belirli bir bölgede belirli bir süre içinde gerçekleşen doğumların o süre ortasındaki nüfusa bölünmesiyle bulunan ve binde olarak ifade edilen bir hızdır. Örneğin; İstanbul için Kaba Doğum Hızı’nı bulmak istiyor isek İstanbul ili sınırları içerisinde bir yılda gerçekleşen doğum sayısını sayarız, bunu İstanbul’un yıl ortası nüfusuna böleriz ve elde ettiğimiz değeri 1000 ile çarparak ifade ederiz.

Yıl ortası nüfusu; Haziran ayının sonundaki nüfusa başka deyişle yılın başındaki nüfus ile sonundaki nüfusun ortalaması olan nüfusa denir

Kaba Ölüm Hızı ise; benzer şekilde belirli bir süre içerisinde belirli bir bölgede gerçekleşen ölümlerin o süre ortasında var olan nüfusa bölünmesiyle bulunan ve binde olarak ifade edilen bir hızdır. Yani Kaba Ölüm Hızı’nı hesaplarken de örneğin İstanbul için hesaplamak istiyor isek bir yıl içinde gerçekleşen ölümleri sayarız, İstanbul’un aynı yıl ortasındaki, yani Haziran ayı sonundaki nüfusunu buluruz ya da yılbaşındaki nüfusu ile yıl sonundaki nüfusunun ortalamasını alırız, toplam ölüm sayısını bu nüfusa böldükten sonra 1000 ile çarparak binde olarak ifade ederiz.

Kaba Ölüm Hızı ve Kaba Doğum Hızı adı üstünde “kaba” hızlar olup tek başlarına çok önemli bir şey ifade etmezler; hele de ölümlülük bütün insanlar için mutlak bir gerçek olduğu için Kaba Ölüm Hızı’nın düşmesi ya da yükselmesi çok fazla şey ifade etmez. İfade edebilmesi için yaşa özel ölüm hızlarının bilinmesi gerekir. O toplumun yaşa göre dağılımının bilinmesi gerekir. Ancak bu hızları hesaplarız, çünkü özel hızları ve bunları birlikte kullanarak çeşitli saptamalar, yorumlar yapmamız mümkün hâle gelir.