Odak Grup Görüşmesi

Odak grup, tam terminolojik olarak odak grup tartışması veya odak grup görüşmesi olarak geçiyor. İngilizcede ‘focus grup discussion’a karşılık kullandığımız bir veri toplama yöntemidir. Daha çok sosyal bilimler alanında geliştirilmiş olan ama artık günümüzde bütün sağlık alanına da uygulanan niteliksel araştırma yöntemlerinin bir aracı, bir veri toplama aracıdır. Biz uzun süre niceliksel araştırmalarla, sağlık ve hastalıkla ilgili dinamikleri, doğa olaylarını anlamaya çalıştık. Fakat artık geldiğimiz noktada sağlık sorunlarının niteliği itibari ile daha fazla kronik hastalık görüyoruz, daha fazla sosyal belirleyicilerle, davranışsal belirleyicilerle ilintili hastalıklar günümüzde söz konusu. Öyle olunca artık sayısal araştırma yöntemleri bize bir yere kadar yetiyor, süreci anlamamız gerekiyor. Yani ‘o davranış paternleri nasıl gelişiyor, insanlar neden şu ya da bu şekilde davranıyorlar, hareket ediyorlar’, bunu daha derinlemesine daha detaylı anlamamız gerekiyor. Bunun için de niteliksel araştırma yöntemlerini devreye sokuyoruz ve onlardan bir tanesi de odak grup tartışması.

Odak grup, bir grup insanla yapılan görüşme biçimi olduğu için, adını oradan alıyor. İdealde 7-8 kişilik, örneğin aynı cinsiyet, belirli bir eğitim seviyesi, belirli bir yaş aralığı gibi çeşitli özellikler temelinde seçilmiş bir grupla yapılır. Hangi konuyu araştırmak istiyorsak, örneğin hazır gıdalarla beslenme konusunda, ‘erişkin yaş grubu yüksek eğitimli erkekler bu konuda ne düşünüyorlar’ gibi net olarak araştırma sorularımızı tanımlıyoruz. Bir tür anket gibi ama açık uçlu sorulardan oluşan bir görüşme klavuzu da geliştiriyoruz. İnsanların detaylı olarak o konulardaki düşüncelerini, nasıl yaklaştıklarını, nasıl hareket ettiklerini anlamaya gayret ediyoruz. Bu bize bir takım sağlıkla ilgili konuları planlarken, adım atarken çok büyük ölçüde yol gösteriyor.

Odak grup görüşmeleri için ortala süre 1-1.5 saat civarıdır. Bunun üzerinde artık doğal olarak grup yoruluyor, verim düşüyor. 1 saatin altında da 7-8 kişinin o konuda yeterince konuşmadığını söyleyebiliriz. İdealde ortalama 1,5 saatlik bir görüşme uygundur. Bir kolaylaştırıcının liderliğinde yapılır. Bir yardımcının bulunması ve not alması, eğer görüşmeciler izin veriyorsa da ses kaydının alınması olabilir. Hatta günümüzde artık görüntü kaydının alınması, çünkü insanların belirli ifadelerinde beden dillerini yüz ifadelerini gözlemek açısından görüntülü bir kayıt alınması da çok yararlı olabilir.