Epidemiyoloji

Belirli toplumlarda sağlıkla ilgili durumların ve olayların dağılımının ve belirleyicilerinin araştırılması, bu araştırma sonuçlarının sağlık sorunlarının kontrolü için kullanılmasıdır. Epidemiyoloji araştırma bilim alanlarından birisidir ve halk sağlığının çok önemli bir yandalıdır. Epidemiyoloji sözcük anlamı ile Eski Yunanca 3 sözcük bir araya gelmesinden oluşur: Epi, Eski Yunanca’da “üzerine” anlamına gelir, “demos” halk anlamına gelir, “logy” ise bilimdir. Eski Yunanca bu üç kelimenin bir araya gelmesinden oluşan epidemiyoloji halk üzerine bilim anlamına gelir.

Ancak epidemiyolojinin daha anlaşılır bir tanımını yapmak gerekirse Epidemiyoloji: sağlıkla ilgili olayların ve hastalıkların, görülme sıklığını dağılımını yer, zaman, kişi özelliklerine göre inceleyen ve bu sorunlar için çözüm yolları geliştirmeye yarayan bir bilim alanıdır.

Bu işler için yani hastalıkların, sadece hastalık da değil sağlıkla ilgili tüm olayların -ölümlerin, engelliliklerin, doğumların vs.- bunların dağılımını ve görülme sıklığını inceleyen yöntemleri vardır.

Görülme sıklığı ve dağılımını incelediğimiz zaman “tanımlayıcı epidemiyoloji” dediğimiz bir bilim dalından bahsediyoruz. Ayrıca bunlardan hareketle bu sağlıkla ilgili bu durumların nedenlerine inerek, nedenleri ortadan kaldırma amaçlı kontrol yöntemleri geliştirmek “analitik epidemiyoloji”nin konusudur.

Epidemiyoloji ilk ortaya çıktığında bulaşıcı hastalıkların salgınlarını incelemek amacıyla kullanılmasına rağmen zaman içerisinde bütün sağlık olaylarına uygulanmaya başlamıştır. Başarılı olduğu görülünce hemen hemen her konuda epidemiyolojinin yan dalları oluşmaya başlamıştır.

Bugün kanser epidemiyolojisi ayrı bir bilim alanı haline gelmiştir. Trafik kazaları epidemiyolojisi üzerine çalışanlar vardır. Yönetim epidemiyolojisi kendi textbookları , ders programları olan ayrı bir disiplin haline gelmiştir. Sosyal epidemiyoloji çok önceden sağlığın psikososyal bileşenlerini araştırma amacıyla ayrı bir disiplin haline gelmiş kendi kitaplarını yayınlamıştır.

Epidemiyoloji halk sağlığında toplumun sağlık sorunlarına teşhis koymak için onları anlamak için kullandığımız önemli bir teşhis yani tanı yöntemidir. Epidemiyolojik yöntemleri kullanarak biz toplum içinde neler olup bittiğini, hangi kişilerin hangi koşullar altında, yılın ne zamanı, haftanın/ayın/günün ne zamanı, hangi tür risklere ve yaşam biçimlerine sahip olduklarında hangi hastalıklara sahip olacağını ya da olmayacağını risk tanımlamasını epidemiyolojik yöntemler kullanarak yaparız. Yine epidemiyolojik yöntemler kullanarak çeşitli tedavilerin, korunma yöntemlerinin kıyaslamasını yapıp hangisinin daha yararlı, hangisinin maliyetinin daha düşük, etkinliğinin daha yüksek olduğunu bulmuş oluruz.

Dolayısıyla bugün sadece halk sağlıkçılar için değil tıp bilimiyle ilgilenen herkes için epidemiyoloji olmazsa olmaz bir bilim alanıdır.