Bağımsız değişkene göre oluşan gruplar arasında, bağımlı değişken özet istatistikleri karşılaştırılır.
Karşılaştırmalarda gözlenen farkın istatistiksel olarak önemli olup olmadığı (veri tipine göre uygun) hipotez testleri ile belirlenir.
Test sonucunda p değeri ve test istatistiği (x2, t, F vs.) not edilir.
HİPOTEZ TESTLERİ
Bağımlı Değişkenin Veri Tipi
Tanımlayıcı İstatistik
Hipotez Testi
Sürekli (Continuous)
Ortalama ve Standart Sapma
t testi (U testi) / ANOVA (Kruskal-Wallis)
Sıralı (Ordinal)
Ortanca ve Çeyreklikler Arası Aralık
Wilcoxon
Kategorik (Categorical)
Sıklık ve Yüzde
Ki-kare
Hem bağımsız hem bağımlı değişkenin veri tipi sürekli ise, değişkenler arasındaki ilişkiyi göstermek için korelasyon analizi yapılır. - Pearson (Spearman) korelasyonu
İki değişkenli analizler yapılmadan önce sürekli değişkenlerin normal dağılıma uygunluğu kontrol edilir. - Kolmogorov-Smirnov testi
Normal dağılıma uymayan sürekli değişkenler için parantez içindeki analizler uygulanmalıdır.
Diğer testler için ipucu tablosu
Bağımsız ve bağımlı değişkenin türüne göre uygun istatistik testler ve SPSS programında hangi menüden ulaşılabileceği aşağıdaki tabloda verilmiştir.
Birden fazla bağımsız değişken kullanılarak bir bağımlı değişkeni tahmin etmek (açıklamak) için: Regresyon analizi. Bağımlı değişkenin veri tipine göre regresyon analizi çeşitleri:
Deneysel araştırmalarda çalışma grupları (deney ve kontrol) arasında bağımlı değişkenin düzeyini kıyaslarken diğer karıştırıcı değişkenlerin etkisini de dikkate almak için: